Ներկայացվող պատմվածքը Վահե Քաչայի(1929-2003) վաղ շրջանի գործերից է: Գրված է, ամենայն հավանականությամբ, հիսնական թվականների սկզբին: Հայերեն թարգմանությունը լույս է տեսել Փարիզի «Անդաստան» հանդեսի 6-7 միացյալ համարում, 1957թ.:

Ար­ցախ­ցի ար­ձա­կա­գիր Ա­ՐԱՄ Ա­ԼԱ­ՎԵՐ­ԴՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցել ենք պա­տե­րազ­մի և գրա­կա­նու­թյան մա­սին: Ար­ցա­խյան գո­յա­մար­տը նա ներ­կա­յաց­նում է ա­կան­ատե­սի աչ­քե­րով, գրա­կան հե­րոս­նե­րը ի­րա­կան մար­դիկ են, գրե­լու մղու­մը սերն է:

Այն­քան խո­սե­ցինք մշա­կու­թա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան մա­սին, մի կար­գին չհաս­կա­նա­լով էլ՝ ինչ է դա, մինչև մշա­կույ­թը սղ­վեց, մնաց քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը: Երբ տունդ ցուրտ է, խար­խուլ, ան­պա­տու­հան, դժ­վար է մտա­ծել գե­ղե­ցիկ ներ­քին հար­դա­րան­քի մա­սին: Ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րում մենք ապ­րում ենք, շատ նման է նկա­րագ­րածս տա­նը:

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը ար­վես­տա­բան ՄԱՐՏԻՆ ՄԻ­ՔԱ­ՅԵ­ԼՅԱՆՆ է:

Բեռ­լի­նում բնակ­վող չին ջու­թա­կա­հար ՆԻՆԳ ՖԵՆ­ԳԸ մեծ ճա­նա­չում ու­նի աշ­խար­հում։ Ե­լույթ­ներ է ու­նե­նում հե­ղի­նա­կա­վոր նվա­գախմ­բե­րի հետ, նաև՝ որ­պես կա­մե­րա­յին ե­րա­ժիշտ։ Լոն­դո­նի ար­քա­յա­կան ե­րաժշ­տա­կան ա­կա­դե­միա­յում ու­սա­նած Նինգ Ֆեն­գը այն միակ ու­սա­նողն էր, որն ստա­ցել է 100-տո­կո­սա­նոց բա­լեր ա­վար­տա­կան քն­նու­թյան ըն­թաց­քում։

Իջևա­նի քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի են­թա­կա­յու­թյան ներ­քո գոր­ծող «Վեր­նա­տուն» պատ­կե­րաս­րա­հը ցան­կա­նում են «վտա­րել» քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի շեն­քից:

«Հայ­ֆիլմ» նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը դար­ձել է «Հայ կի­նո­յի վե­րած­նունդ» ՀԿ: Նպա­տակն ու պա­հանջ­նե­րը նույնն են:

Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյու­նում բաց­վել է «Հա­յաս­տա­նը չին նկա­րիչ­նե­րի, Չի­նաս­տա­նը` հայ նկա­րիչ­նե­րի աչ­քե­րով» խո­րա­գի­րը կրող ցու­ցա­հան­դես, ներ­կա­յաց­վել են հայ և չի­նա­ցի նկա­րիչ­նե­րի աշ­խա­տանք­նե­րը:

Ես այն մարդ­կան­ցից եմ, ո­րոնք Հան­րա­յին հե­ռուս­տա­տե­սու­թյուն չեն նա­յում: Եվ ոչ միայն վեր­ջին մե­կու­կես տա­րում, այլև այն ժա­մա­նակ­վա­նից, երբ սկ­սեց կոչ­վել Հան­րա­յին և վե­րած­վեց իշ­խա­նու­թյան սպա­սար­կուի ու քա­րոզ­չա­կան լծոր­դի: Սա­կայն երբ ի­մա­ցա, որ Հան­րա­յի­նը 4 մա­սից բաղ­կա­ցած շուրջ 2-ժա­մա­նոց հե­ռուս­տա­ֆիլմ է նկա­րա­հա­նել Կո­մի­տա­սի մա­սին, նա­յե­ցի տե­սագ­րու­թյու­նը. մի քա­նի ան­գամ:

Վա­նա­ձո­րի Հով­հան­նես Ա­բե­լյա­նի ան­վան պե­տա­կան դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նում ըն­թա­նում են Ար­շակ Սե­միր­ջյա­նի «Թան­կար­ժեք դիակ» թա­տեր­գու­թյան բե­մադր­ման փոր­ձե­րը: Ա­ռա­ջ­նա­խա­ղը նա­խա­տես­վում է դեկ­տեմ­բե­րի սկզ­բին, ո­րից հե­տո կսկս­վեն ա­մա­նո­րյա ներ­կա­յա­ցում­նե­րը: Դեկ­տեմ­բե­րի 20-30-ին փոք­րիկ հան­դի­սա­տե­սը հնա­րա­վո­րու­թյուն կու­նե­նա դի­տե­լու Սո­ֆյա Սո­ղո­մո­նյա­նի բե­մադ­րած «Բու­րա­տի­նո­յի ա­մա­նո­րյա ար­կած­նե­րը»: Այս մա­սին «Ի­րա­տե­սին» տե­ղե­կաց­րեց թատ­րո­նի լրատ­վու­թյան և հա­սա­րա­կայ­նու­թյան հետ կա­պե­րի պա­տաս­խա­նա­տու ԳՈՌ ՓԵ­ԼԵ­ՇՅԱ­ՆԸ: Մեր զրույ­ցը թատ­րո­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քի, ձեռք­բե­րում­նե­րի, հան­դի­սա­տես-թատ­րոն կա­պի, շեն­քա­յին պայ­ման­նե­րի, ինչ­պես նաև մո­տե­ցող հո­բե­լյա­նա­կան տար­վա մա­սին է: